თა­მარ და­დი­ანი

კომ­პი­უტ­ერ­იზ­აცი­ის ეპ­ოქ­აში მრა­ვა­ლი სა­ხელ­მწი­ფო დად­გა გა­მოწ­ვე­ვე­ბის წი­ნა­შე, რად­გან გა­იზ­არ­და რის­კი იმ­ისა, რომ კომ­პი­უტ­ერ­ული ქსე­ლე­ბი და ელ­ექ­ტრო­ნუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცია შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­ყე­ნე­ბულ იქ­ნას და­ნა­შა­ულ­ის ჩა­სა­დე­ნად, ას­ევე შე­იძ­ლე­ბა მოხ­დეს კომ­პი­უტ­ერ­ული სის­ტე­მის ხელ­ყო­ფა. ეს გა­მოწ­ვე­ვა მთე­ლი მსოფ­ლი­ოს ქვეყ­ნე­ბის სა­ერ­თო გა­მოწ­ვე­ვაა და ამ­იტ­ომ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია თი­თოეულმა ქვე­ყა­ნამ გა­დად­გას ქმე­დი­თი ნა­ბი­ჯე­ბი, რა­თა კი­ბერ­კონ­ფლიქ­ტებ­მა და კი­ბე­რო­მებ­მა ინ­ფორ­მა­ცი­ული კა­ტას­ტრო­ფის წი­ნა­შე არ და­აყ­ენ­ოს სა­ხელ­მწო­ფო ინ­სტი­ტუ­ტე­ბი და ქვეყ­ნის უს­აფ­რთხო­ება.

სწო­რედ ამ მიზ­ნით, რამ­დე­ნი­მე დღის წინ დამ­ტკიც­და სა­ქარ­თვე­ლოს კი­ბე­რუ­საფ­რთხო­ებ­ის 2021 – 2024 წლე­ბის ერ­ოვ­ნუ­ლი სტრა­ტე­გი­ისა და მი­სი სა­მოქ­მე­დო გეგ­მა, სა­დაც ერთ-ერთ სტრა­ტე­გი­ულ მი­მარ­თუ­ლე­ბად, კი­ბერ­სივ­რცე­ში უს­აფ­რთხოდ და და­ცუ­ლად ფუნ­ქცი­ონ­ირ­ებ­ის­თვის, სკო­ლის მოს­წავ­ლე­ებ­ისა და სტუ­დენ­ტე­ბის­თვის სა­ჭი­რო უნ­არ-ჩვე­ვე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა და გა­ნათ­ლე­ბის დო­ნის ამ­აღ­ლე­ბა და­სა­ხელ­და.

ის­ეთ პა­ტა­რა ქვე­ყა­ნა­შიც კი, რო­გო­რიც სა­ქარ­თვე­ლოა, სა­ზო­გა­დო­ებ­ის ცხოვ­რე­ბა უკ­ვე მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად არ­ის და­მო­კი­დე­ბუ­ლი ინ­ტერ­ნეტ ტექ­ნო­ლო­გი­ებ­ზე. თუ ახ­ლო წარ­სულს გა­დავ­ხე­დავთ, არ შე­იძ­ლე­ბა არ გაგ­ვახ­სენ­დეს 2008 წლის აგ­ვის­ტოს ომი, რა დრო­საც ქვე­ყა­ნამ გა­მოს­ცა­და კი­ბერ ომი და ჰა­კე­რებ­მა საკ­მა­ოდ და­აზ­არ­ალ­ეს ქვეყ­ნის ეკ­ონ­ომ­იკ­ური სის­ტე­მა. მო­ყო­ლე­ბუ­ლი აქ­ედ­ან დღემ­დე, თბი­ლი­სის სა­ქა­ლა­ქო სა­სა­მარ­თლოს მო­ნა­ცე­მე­ბით, კი­ბერ­და­ნა­შა­ულ­ის ბრალ­დე­ბით სულ რამ­დე­ნი­მე ათე­ული სა­სა­მარ­თლო პრო­ცე­სი გა­იმ­არ­თა. კი­ბერ­და­ნა­შა­ულ­ის გა­მო­ძი­ებ­ებ­ის სიმ­ცი­რე იმ სპე­ცი­ფი­კით აიხ­სნე­ბა, რომ, უმ­ეტ­ეს შემ­თხვე­ვა­ში, კომ­პი­უტ­ერ­ული და­ნა­შა­ულ­ებ­ები სა­ერ­თოდ არ მჟღავ­ნდე­ბა და რომ ვირ­ტუ­ალ­ური მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბის გა­ნად­გუ­რე­ბა ად­ვი­ლად და სწრა­ფა­დაა შე­საძ­ლე­ბე­ლი, რაც და­ნა­შა­ულ­ის გახ­სნას ზოგ­ჯერ შე­უძ­ლე­ბელს ხდის.

დღეს სა­ქარ­თვე­ლო­ში მკვეთ­რად არ­ის გაზ­რდი­ლი ახ­ალ­გაზ­რდა ინ­ტერ­ნეტ მომ­ხმა­რებ­ლე­ბის რა­ოდ­ენ­ობა და ინ­ტერ­ნე­ტის გავ­ლე­ნა მა­თი ცხოვ­რე­ბის სტილ­სა და წეს­ზე. უაღ­რე­სად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ახ­ალ­გაზ­რდა თა­ობ­ის მაქ­სი­მა­ლუ­რი დაც­ვა კი­ბერ­სივ­რცის საფ­რთხე­ებ­ის­გან. ამ­იტ­ომ სა­ქარ­თვე­ლოს კი­ბე­რუ­საფ­რთხო­ებ­ის 2021 – 2024 წლე­ბის ერ­ოვ­ნუ­ლი სტრა­ტე­გი­ისა და მი­სი სა­მოქ­მე­დო გეგ­მის ერთ-ერთ მთა­ვარ ამ­ოც­ან­ად და­სა­ხუ­ლია ახ­ალ­გაზ­რდა თა­ობ­ის­თვის, სტუ­დენ­ტე­ბის­თვის იმ ცოდ­ნის მი­ცე­მა, რო­მე­ლიც კი­ბერ­სივ­რცე­ში მათ და­ცუ­ლო­ბას უზ­რუნ­ველ­ყოფს.

„ამ­ოც­ან­ის ფარ­გლებ­ში, რო­გორც სა­შუ­ალო სკო­ლებ­ში, ისე სა­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტო დო­ნე­ზე შე­მუ­შავ­დე­ბა და და­ინ­ერ­გე­ბა მა­ღა­ლი ხა­რის­ხის სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო პროგ­რა­მე­ბი. სა­ბა­კა­ლავ­რო და სა­მა­გის­ტრო კურ­სე­ბი უნ­და დამ­კვიდ­რდეს სა­ქარ­თვე­ლო­ში აკ­რე­დი­ტე­ბულ სას­წავ­ლებ­ლებ­ში, მათ შო­რის, სა­ხელ­მწი­ფო უს­აფ­რთხო­ებ­ის სას­წავ­ლო-სატ­რე­ნინ­გო ცენ­ტრებ­სა და შსს-ის აკ­ად­ემი­აში“, — ნათ­ქვა­მია დო­კუ­მენ­ტში, რო­მე­ლიც ავ­ალ­დე­ბუ­ლებს გა­ნათ­ლე­ბის სის­ტე­მას — მო­ამ­ზა­დოს ის­ეთი სპე­ცი­ალ­ის­ტე­ბი, რომ­ლე­ბიც მო­მა­ვალ­ში უზ­რუნ­ვე­ბელ­ყო­ფენ ინ­ტერ­ნეტ სივ­რცის უს­აფ­რთხო­ებ­ას.

კი­ბერ­საფ­რთხე­ებ­ის დაძ­ლე­ვა, სხვა მრა­ვალ ფაქ­ტორ­თან ერ­თად, სპე­ცი­ალ­ის­ტე­ბის მა­ღალ კომ­პე­ტენ­ცი­ასა და სა­ჭი­რო უნ­არ-ჩვე­ვე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი. უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტებ­მა და სას­წავ­ლო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ­მა უნ­და უზ­რუნ­ველ­ყონ მა­ღალ­პრო­ფე­სი­ონ­ალი სპე­ცი­ალ­ის­ტე­ბის მომ­ზა­დე­ბა და ის­ეთი ნი­ჭი­ერი ახ­ალ­გაზ­რდა ტა­ლან­ტე­ბის მო­ზიდ­ვა, რომ­ლე­ბიც ქვეყ­ნის ეფ­ექ­ტი­ანი კი­ბე­რუ­საფ­რთხო­ებ­ის სის­ტე­მის და­ნერ­გვას უზ­რუნ­ველ­ყო­ფენ.

დო­კუ­მენ­ტის მი­ხედ­ვით: „ახ­ალ­გაზ­რდა ტა­ლან­ტე­ბის აღ­მო­სა­ჩე­ნად გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლია კი­ბერ­ტრე­ნინ­გე­ბი­სა და სა­ვარ­ჯი­შო­ებ­ის ჩა­ტა­რე­ბა სკო­ლის მოს­წავ­ლე­ებ­ისა და სტუ­დენ­ტე­ბის­თვის (მაგ.: Cyberclass), ას­ევე, მას­წავ­ლე­ბელ­თა და ტრე­ნერ­თა გა­დამ­ზა­დე­ბა (ToT — ამ სფე­რო­ში). „ციფ­რუ­ლი მო­ქა­ლა­ქე­ობ­ის“ (digital citizenship) კურ­სი მო­იც­ავს ას­აკ­ობ­რი­ვად ად­აპ­ტი­რე­ბუ­ლი სას­წავ­ლო მა­სა­ლე­ბის შექ­მნას კი­ბე­რუ­საფ­რთხო­ებ­ის, კი­ბერ­და­ნა­შა­ულ­ის, კი­ბერ­ბუ­ლინ­გის, პერ­სო­ნა­ლურ მო­ნა­ცემ­თა დაც­ვი­სა და კი­ბერ­სივ­რცე­ში მე­დი­აწ­იგ­ნი­ერ­ებ­ის სა­ფუძ­ვლე­ბის შე­სა­ხებ“, — ნათ­ქვა­მია დო­კუ­მენ­ტში.

თუ სა­ქარ­თვე­ლოს კი­ბე­რუ­საფ­რთხო­ებ­ის 2021–2024 წლე­ბის ერ­ოვ­ნუ­ლი სტრა­ტე­გი­ის სა­მოქ­მე­დო გეგ­მა წარ­მა­ტე­ბით გან­ხორ­ცი­ელ­და, მა­შინ შე­სა­ბა­მი­სი უნ­არ-ჩვე­ვე­ბით აღ­ჭურ­ვილ სკო­ლის მოს­წავ­ლე­ებ­სა და სტუ­დენ­ტებს ექ­ნე­ბათ კი­ბერ­საფ­რთხე­ებ­ის იდ­ენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბის, კი­ბე­რინ­ცი­დენ­ტე­ბის პრე­ვენ­ცი­ისა და მათ­თან და­მო­უკ­იდ­ებ­ლად გამ­კლა­ვე­ბის­თვის აუც­ილ­ებ­ელი სა­ბა­ზი­სო კომ­პე­ტენ­ცია. სპე­ცი­ალ­ური ცოდ­ნი­სა და უნ­არ­ებ­ის მქო­ნე მო­ქა­ლა­ქე­ები სა­მო­მავ­ლოდ და­საქ­მდე­ბი­ან კი­ბე­რუ­საფ­რთხო­ებ­ის სფე­რო­ში და ამ­გვა­რად ხელს შე­უწყო­ბენ ქვეყ­ნის კი­ბე­რუ­საფ­რთხო­ებ­ის გან­ვი­თა­რე­ბას და გან­მტკი­ცე­ბას. ეფ­ექ­ტი­ანი კი­ბე­რუ­საფ­რთხო­ებ­ის სის­ტე­მის გა­რე­შე ქვეყ­ნის სტა­ბი­ლუ­რო­ბა და გან­ვი­თა­რე­ბა შე­საძ­ლოა მუდ­მი­ვი რის­კე­ბის წი­ნა­შე დად­გეს.

კი­ბე­რუ­საფ­რთო­ებ­ის­ათ­ვის, ას­ევე, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია კი­ბერ­და­ნა­შა­ულ­ის სის­ხლის­სა­მარ­თლებ­რი­ვი მო­წეს­რი­გე­ბის პრობ­ლე­მე­ბის წარ­მო­ჩე­ნა და მა­თი სრულ­ყო­ფის გზე­ბის და­სახ­ვა, რა­შიც სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბებ­მაც უნ­და შე­იტ­ან­ონ სა­კუ­თა­რი წვლი­ლი.