დაიბადა 1948 წელს ქ. თბილისში.

1973 წელს დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ისტორიის ფაკულტეტი.

1974 წლიდან დაიწყო პედაგოგიური მოღვაწეობა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. კითხულობდა საქართველოსა და რუსეთის ისტორიის კურსებს.

1999 წლიდან არის ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი.

1997-2005 წლებში იყო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ისტორიის ფაკულტეტის დეკანი.

 1998-2004 წლებში თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მოსამზადებელი ცენტრის დირექტორი.

 1999-2005 წლებში თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ისტორიის ფაკულტეტის სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარე.

 2002-2006 წლებში რუსეთის ისტორიის კათედრის გამგე.

მერაბ ვაჩნაძე იკვლევს საქართველოს და რუსეთის ახალ და უახლეს ისტორიას (XIX-XX სს.), ქართულ პოლიტიკური აზრისა და საქართველოს პოლიტიკური პარტიების ისტორიას, საქართველო-რუსეთის ურთიერთობისა და საქართველოს საგარეო-პოლიტიკური ორიენტაციის ისტორიას.

არის საშუალო სკოლის VII-XI კლასების საქართველოს ისტორიის სახელმძღვანელოს თანაავტორი და  მრავალი სამეცნიერო ნაშრომის ავტორი.

შრომები:

• ისტორიკოსის ჩანაწერები. / რედ- ვ. გურული. თბ., 2007
• ნარკვევები ქართული საფორტეპიანო მუსიკის ისტორიიდან. თბ., “ხელოვნება”. 1973
• ამასიიდან ყარსამდე: საქართველოს ტერიტორიის განაწილება ირან-ოსმალეთ-რუსეთს შორის 1555-1921. (ვაჩნაძე მ., გურული ვ.). თბილისი: “არტანუჯი”, 2007
• მეთოდური მითითებანი რუსეთის ისტორიაში (კაპიტალიზმის პერიოდი). (ვაჩნაძე მ., სოხვაძე ბ.). თბ., 1996
• ნაციონალ-სოციალიზმი საქართველოში. (ვაჩნაზე მ., გურული ვ). თბ., 1998
• რუსეთთან ერთად და ურუსეთოდ [ნაშრომი განკუთვნილია მკითხველთა ფართო წრისათვის] (ვაჩნაძე მ., გურული ვ.) რედ - დ. შველიძე. თბ., “არტანუჯი”. 2007
• რუსეთის ისტორია უძველესი დროიდან 1801 წლამდე. (ვაჩნაძე მ., გურული ვ.) თბ., თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა. 2004
• რუსეთის ისტორია, XIX საუკუნე (მეთორმეტე გამოცემა). (ვაჩნაძე მ., გურული ვ.) / რედ - დ. შველიძე. თბ., თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, 2004
• რუსეთის ისტორია, XIX საუკუნე (მეთორმეტე გამოცემა). (ვაჩნაძე მ., გურული ვ.) / რედ - დ. შველიძე. თბ., თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, 2003
• საქართველოს ისტორია: XIX-XX საუკუნეები: საკითხავი წიგნი. (ვაჩნაძე მ., გურული ვ.) / რედ - ს. ვარდოსანიძე. თბილისი: ინტელექტი, 2014.
• რუსეთის ისტორია, XIX საუკუნე (მეთორმეტე გამოცემა). (ვაჩნაძე მ., გურული ვ.) / რედ - დ. შველიძე. თბ., თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, 2005
• ულოცველთა ჟამი. (ვაჩნაძე მ., ჯაფარიძე ა. და სხვ.). თბ., 2005
• საქართველო-რუსეთის ურთიერთობა: ისტორია, შედეგები, გაკვეთილები. (ვაჩნაძე მ., გურული ვ.). თბ., 2001
• საქართველოს ახალი და უახლესი ისტორიის საკითხები. (ვაჩნაძე მ., გურული ვ.). თბ,. “ინტელექტი”. 1998
• საქართველოს ახალი და უახლესი ისტორიის საკითხები. (ვაჩნაძე მ., გურული ვ.). თბ., “ინტელექტი”. 1998
• საქართველოს ისტორია: XIX-XX საუკუნეები. საკითხავი წიგნი. (ვაჩნაძე მ., გურული ვ.). რედ - ს. ვარდოსანიძე. თბ., “ინტელექტი”, 2014
• საქართველოს ისტორია (XIX-XX საუკუნეები), აბიტურიენტებისათვის. მეორე გამოცემა. თბ., 2000 (ივ. ჯავახიშვილის სახ. თბილისის სახ. უნივერსიტეტი).
• საქართველოს ისტორია უძველესი დროიდან 1801 წლამდე: საკითხავი წიგნი. (ვაჩნაძე მ., გურული ვ., ბახტაძე მ.). საგამომცემლო ჯგუფი: ეთერ ბაიდოშვილი, სოფო კობიაშვილი, ილია ხელაია. თბ., “ინტელექტი”. 2014
• საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული ორგანიზაციები 1907-1914 წლებში. თბ., “მერიდიანი”. 1998
• ქართული სოციალ-დემოკრატია რსდმპ IV (გამაერთიანებელ) ყრილობაზე (1906 წლის აპრილ-მაისი). თბ., თსუ, 1998
• ქართული სოციალ-დემოკრატია 1905-1907 წლებში. თბ., 1998
• ქართული სოციალ-დემოკრატია 1905-1907 წლებში. დოკუმენტები და მასალები. / რედ- ვ. გურული. თბილისი: თსუ გამომცემლობა. 1998
• ქართული სოციალ-დემოკრატიის ისტორიის საკითხები (1892-1921). (ვაჩნაძე მ., გურული ვ.) თბ., 1998

ბიბლიოგრაფია